W ostatnim czasie wielu Klientów zwraca się do mnie o pomoc w analizie i negocjacjach dotyczących ich pierwszej umowy B2B na usługi programistyczne. Nic dziwnego – współpraca na samozatrudnieniu w wielu przypadkach pozwala ograniczyć obciążenia podatkowo-składkowe, jednocześnie dając programiście większą elastyczność niż ta, którą cieszył się na umowie o pracę.
Przy przechodzeniu na samozatrudnienie trzeba jednak pamiętać także o pewnych wadach takiego rozwiązania (część z nich poruszyłem tutaj, więc zachęcam Cię do zapoznania się także i z tym wpisem). Inną kwestią jest to, czy po takim przejściu Twoje czynności będą mogły w ogóle być traktowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o PIT (dlatego tak istotne jest przede wszystkim prawidłowe przygotowanie umowy B2B, co poruszę w jednym z kolejnych wpisów).
Dzisiaj natomiast chciałbym przybliżyć Ci nieco kwestie związane z opodatkowaniem oraz składkami ZUS, które towarzyszą działalności „początkujących” samozatrudnionych.
Dostępne formy opodatkowania dla programisty
Po zawirowaniach związanych tzw. Polskim Ładem i jego kolejnymi „iteracjami” wiesz pewnie, że jako samozatrudniony programista możesz generalnie skorzystać z:
- opodatkowania na tzw. zasadach ogólnych (tj. opodatkowania wg skali podatkowej),
- podatku liniowego,
- opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Napisałem „generalnie”, bo trzeba pamiętać o pewnych ograniczeniach związanych z przechodzeniem na samozatrudnienie u tego samego pracodawcy (ale o tym w dalszej części wpisu).
Jeszcze do niedawna prym wiodło przy tym korzystanie z liniówki. Jednak w związku ze zmianami podatkowymi, które konsekwentnie są w Polsce wprowadzane co roku, od dłuższego czasu obserwuję zwiększenie zainteresowania ryczałtem. Nie mogę też wykluczyć, że alternatywą w Twojej sytuacji będzie opodatkowanie na zasadach ogólnych. Dlatego też wszystkie te formy opiszę szerzej.
Najpierw jednak kilka słów o składkach na ZUS.
Składki ZUS programisty rozpoczynającego działalność
Ulga na start
Jeżeli dopiero rozpoczynasz działalność w ramach samozatrudnienia, to możesz skorzystać z tzw. ulgi na start. Krótko mówiąc ulga ta powoduje, że przez pierwsze 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej nie będziesz płaciła/płacił składek na ubezpieczenia społeczne. W tym okresie obowiązkowe będzie natomiast opłacanie ubezpieczenia zdrowotnego, które od wejścia w życie Polskiego Ładu niestety nie jest już odliczane od podatku.
Zwróć jednak uwagę, że ta preferencja nie będzie Ci przysługiwać, jeżeli przechodzisz na samozatrudnienie (B2B) z umowy o pracę, ale w dalszym ciągu realizujesz dla tego samego pracodawcy te same usługi – tyle że teraz w ramach działalności.
Pamiętaj też, że dla obliczenia wspomnianego 6-miesięcznego terminu znaczenie mają pełne miesiące kalendarzowe. W wyniku tego korzystnym rozwiązaniem może okazać się zarejestrowanie działalności nie od pierwszego a np. od drugiego dnia miesiąca. Pozwoli Ci to na korzystanie z ulgi prawie o miesiąc dłużej.
Preferencyjne składki po zakończeniu ulgi na start
Po zakończeniu okresu korzystania z ulgi na start nie musisz jeszcze obawiać się „pełnych” składek ZUS.
Wynika to z tego, że możesz skorzystać ze składek preferencyjnych. Wówczas przez kolejne 24 miesiące kalendarzowe składki naliczane będą od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia.
Tu również pamiętaj o ograniczeniach związanych z wykonywaniem usług na rzecz byłego pracodawcy (analogicznie jak opisałem to wyżej).
Opodatkowanie programistów na zasadach ogólnych
Jeżeli na początku swojej przygody z samozatrudnieniem będziesz osiągała/osiągał relatywnie niskie przychody, a dodatkowo planujesz ponieść wysokie koszty związane z rozpoczęciem działalności (np. zakup sprzętu, biurka, samochodu), możesz rozważyć skorzystanie z opodatkowania na zasadach ogólnych.
Przy tej formie do progu 120.000 zł podatek dochodowy wyniesie 12% (trzeba tu jeszcze pamiętać o kwocie zmniejszającej podatek, która aktualnie wynosi 3.600 zł). Natomiast po przekroczeniu tego progu od nadwyżki trzeba będzie już zapłacić 32% podatku.
Co istotne, w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych istnieje możliwość wspólnego rozliczenia się z małżonkiem (nie ma takiej możliwości przy liniówce i ryczałcie).
Pewną zaletą względem opodatkowania ryczałtem będzie także możliwość skorzystania z ulgi IP Box i w konsekwencji obniżenie opodatkowania części dochodów do 5%. Ze względu jednak na specyficzne elementy, które towarzyszą uldze IP Box (m.in. efektywny wymóg uzyskania interpretacji indywidualnej, prowadzenie specjalnej ewidencji, zmiany do umowy), to zagadnienie opiszę szerzej w odrębnym wpisie.
Jeżeli natomiast chodzi o składkę zdrowotną przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych, to tutaj sytuacja jest relatywnie prosta – składka wynosi 9% dochodów, ale na dzień publikacji tego wpisu nie mniej niż 270,90 zł miesięcznie.
Podatek liniowy programisty
Przy wyborze podatku liniowego, niezależnie od poziomu dochodów, stosuje się jedną, 19% stawkę podatku.
Składka zdrowotna z kolei wynosi 4,9% dochodów (i tu znów aktualnie nie mniej niż 270,90 zł miesięcznie).
Co istotne w praktyce, przy opodatkowaniu liniowym można skorzystać z ulgi IP Box, co pozwala obniżyć opodatkowanie większości dochodów do 5%. W konsekwencji łączne obciążenia programisty mogą nie przekroczyć 9,9%.
Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli postanowisz przejść na samozatrudnienie, ale w dalszym ciągu będziesz za te same usługi fakturować obecnego/byłego pracodawcę, to nie możesz wybrać liniówki w tym roku podatkowym. Taką możliwość otrzymasz od następnego roku podatkowego, a do zakończenia obecnego pozostanie Ci opodatkowanie według zasad ogólnych.
Ryczałt dla programistów
Tak jak wspominałem – w przypadku programistów aktualnie rośnie popularność ryczałtu. Dlaczego?
W przypadku tej formy opodatkowania wprawdzie nie istnieje możliwość uwzględnienia kosztów (np. zakupu sprzętu czy usług), ale w związku ze zmianami wprowadzonymi Polskim Ładem istnieje możliwość opodatkowania usług relatywnie niskim, bo 12%, a w niektórych wypadkach nawet 8,5% podatkiem.
Generalnie w wielu przypadkach niższa niż przy innych formach opodatkowania będzie też składka zdrowotna. W zależności od przychodów osiąganych z działalności składka ta wyniesie aktualnie:
- przy przychodach rocznych do progu 60.000 zł – 335,94 zł miesięcznie,
- przy przychodach rocznych pomiędzy 60.000 zł a 300.000 zł (a więc całkiem spora część programistów) – 559,89 zł miesięcznie,
- przy przychodach rocznych ponad 300.000 zł – 1007,81 zł.
Tu wypada podkreślić, że podstawą do obliczenia wysokości składki jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego publikowane przez Prezesa GUS. W związku z prognozowanym zwiększeniem tego wynagrodzenia w 2022 r., zwiększeniu ulegnie też wysokość składki zdrowotnej. Pamiętaj o tym w swoich kalkulacjach.
Tak jak wspominałem – w przypadku osób, które zajmują się „czystym” programowaniem (przez co należy rozumieć tworzenie kodu oprogramowania), stawka zryczałtowanego podatku wynosi 12%.
Jeżeli jednak Twoja działalność nie polega na programowaniu, niewykluczone, że będziesz mogła/mógł skorzystać z ryczałtu w wysokości 8,5%.
Będzie tak często wówczas, jeśli:
- jesteś analitykiem biznesowo-systemowym (np. analizujesz systemy klienta, przygotowujesz dokumentację do testów etc.),
- przeprowadzasz testy manualne oprogramowania,
- zajmujesz się UX/UI,
- tworzysz architekturę oprogramowania,
- jesteś Product Ownerem albo Scrum Masterem.
Żeby jednak korzystać z obniżonej stawki powinieneś mieć odpowiednio skonstruowaną umowę, a w tym precyzyjnie opisane zadania.
W celu uzyskania większej ochrony możesz (a wręcz jest to wskazane) rozważyć złożenie wniosku do GUS tak by świadczone przez Ciebie usługi zostały zaklasyfikowane pod odpowiedni kod PKWiU (nie myl tego z PKD). Kolejnym ważnym krokiem jest potwierdzenie od Krajowej Informacji Skarbowej, że możesz korzystać z 8,5% stawki ryczałtu.
I kolejna ważna uwaga – jeżeli świadczysz różne rodzaje usług i dla części z nich właściwa jest stawka 12% (programujesz) a dla pozostałej stawka 8,5% (np. przeprowadzasz testy manualne), to generalnie powinnaś/powinieneś traktować te usługi odrębnie i względem każdej z nich stosować odpowiednią stawkę podatku.
Na koniec pamiętaj o ograniczeniach z wyborem ryczałtu, jeżeli świadczysz usługi na rzecz aktualnego lub byłego pracodawcy.
Programista a VAT
Często niesłusznie pomijanym zagadnieniem towarzyszącym przechodzeniu na samozatrudnienie jest kwestia podatku VAT.
Wyobraź sobie jednak sytuację, w której Twój kontrahent (np. bank) nie będzie w stanie odliczyć sobie VATu od wystawionej przez Ciebie faktury. Automatycznie Twoja usługa będzie dla niego droższa o wartość tego podatku. W tym przypadku, o ile Twoje roczne obroty nie będą przekraczały 200.000 zł, możesz rozważać skorzystanie ze zwolnienia z VAT. Tu jednak zwracam uwagę, że w niektórych sytuacjach skorzystanie z tego zwolnienia nie będzie dla Ciebie dostępne. Będzie tak między innymi w sytuacji, jeżeli realizujesz usługi doradcze.
Innym zagadnieniem, zwłaszcza jeżeli Twoim nowym kontrahentem ma być spółka z zagranicy, może być kwestia dopełnienia obowiązków rejestracyjnych (rejestracja na VAT UE)
Jaką formę opodatkowania wybrać?
Wybór odpowiedniej dla Ciebie formy opodatkowania jest zadaniem bardzo istotnym przy podjęciu decyzji o przejściu na samozatrudnienie.
W tym wpisie nie udzielę Ci niestety odpowiedzi na pytanie, którą z opcji należy wybrać, bo odpowiedź ta będzie zależała od Twojej indywidualnej sytuacji i szeregu innych czynników. Mam za to nadzieję, że ten wpis pomoże Ci podjąć prawidłową decyzję i przekalkulować wszystko we własnym zakresie.
Jeżeli jednak po swojej analizie w dalszym ciągu będziesz miała/miał wątpliwości, która droga będzie dla Ciebie optymalna lub też potrzebujesz pomocy ze swoją umową, Zadzwoń, napisz maila lub skontaktuj się ze mną za pomocą Messengera. Na tej stronie znajdziesz informacje, jak mogę Ci pomóc, jeżeli potrzebujesz wsparcia z analizą kontraktu B2B.
